‘Schenk aandacht aan diversiteit in het verouderingsproces’

De wintermaanden duurden lang voor ouderen met een migratieachtergrond. Velen zouden normaal gesproken in het zonnige geboorteland familie en vrienden bezoeken, maar dat is nu lastig vanwege de coronamaatregelen. Eenzaamheid ligt op de loer. Juist ouderen met een migratieachtergrond zijn kwetsbaar voor eenzaamheid. Waarom eigenlijk en wat is er tegen te doen?

Eerder onderzochten collega Joline Verloove en ik voor Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) ouderen met een Marokkaanse achtergrond. We ontdekten dat de respondenten zich regelmatig eenzaam voelden, maar dat dit nauwelijks werd besproken met familie, in de gemeenschap en met professionals. Natuurlijk is ouder worden een proces dat de meeste van ons meemaken, maar over welk gezicht eenzaamheid aanneemt bij ouderen met een migratie-achtergrond is weinig bekend. De meeste onderzoeken hebben een sociaaleconomische invalshoek. Onderzoeken naar beleving moet je met een zaklamp zoeken. Wij gingen daarom op onderzoek uit met de vraag hoe ouderen met een Marokkaanse achtergrond hun oude dag in Nederland beleven. En of ze zich weleens eenzaam voelen en wat daarbij de rol van hun geloof is.

De twaalf ouderen (zes vrouwen en zes mannen), die ik in het Marokkaans-Arabisch interviewde, vertelden mij over gevoelens van verveling en over hoe ze omgaan met eenzaamheidsgevoelens. Ook de vijf geïnterviewde professionals, onder wie een geestelijk verzorger en een moskeevoorzitter gaven aan dat deze ouderen zich regelmatig eenzaam voelen, maar dit niet bespreekbaar maken.  

De rol van het geloof

Religieus-culturele standaarden en ideeën omtrent familiezorg maken het onderwerp soms lastig bespreekbaar. Hoe zit dit precies? Volgens religieuze normen en culturele tradities worden kinderen aangespoord de zorg voor hun ouders op zich te nemen. We zien echter dat deze familiezorg steeds meer onder druk komt te staan door de tijd waarin we leven. Dit staat op gespannen voet met hoe de ouderen aankijken tegen hun oude dag en de zorg die ze van familie en hun sociale omgeving mogen verwachten. De ouderen die ik sprak, koppelen de zorg van naasten direct aan eenzaamheid. Als je iemand hebt uit je familie die voor je zorgt, naar je omkijkt, dan kunnen gevoelens van eenzaamheid worden voorkomen. Maar ook: heb je niemand uit je familie die voor je zorgt, dan is dát het dieptepunt van eenzaamheid. De angel lijkt ‘m te zitten in het volgende: als ouderen zouden toegeven dat ze eenzaam zijn, dan hebben zij het gevoel impliciet toe te geven dat hun kinderen de normen en tradities niet naleven en/ of dat zij als opvoeders een steek hebben laten vallen. In beide gevallen hebben ze het gevoel zichzelf en hun familie in diskrediet te brengen.

Lees de rest van de blog van Hanan Nhass ‘Heb oog voor diversiteit in het verouderingsproces’ op de website van Movisie.