Vitaal met kunst en cultuur

​Actief deelnemen aan cultuur kan problemen verzachten die vaak met ouderdom gepaard gaan, zoals eenzaamheid, niet meer meedoen en dementie. Maar kunst en cultuur is natuurlijk niet alleen interessant als middel om problemen tegen te gaan. Ouderen willen, én kunnen, ook hun talenten gebruiken en ontplooien, door hun hobby in de kunsten uit te oefenen, begeleid door deskundige professionals.

Kunst en cultuur heeft positieve effecten op de gezondheid en de kwaliteit van leven van deelnemers aan kunst- en cultuurprojecten. In het dossier 'Wat werkt bij culturele interventies voor ouderen' zet Movisie op een rij welke effecten en werkzame mechanismen optreden bij kunst- en cultuurprojecten. Het gaat dan om projecten zoals muziek maken met dementerenden, dansen voor parkinsonpatiënten en kunstactiviteiten die verhalen uit het verleden laten herleven.

Bekijk de video bovenaan de pagina om te zien welke positieve effecten kunst kan hebben.

Time to dance - danslessen voor Rotterdamse ouderen

Kunst en cultuur werken ook positief door op de lichaamsfuncties, mentaal welbevinden en zingeving. Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR) organiseert sinds 2013 onder de naam Time to dance laagdrempelige danslessen voor ouderen. ‘We willen 55-plussers, die nog nooit in aanraking zijn gekomen met kunst, een artistiek proces laten ervaren,’ vertelt Bernadet van Winden. Bernadet is buurtsportcoach bij SKVR Dans. De danslessen van de SKVR zijn in grote lijnen gericht op drie doelen: het onderhouden van de gezondheid en fysieke mogelijkheden van ouderen, het beleven van dans als kunstvorm en dansplezier.

SKVR werkt samen met maatschappelijke organisaties zoals Buurtwerk en Huis van de Wijk, en met de verzorgingshuizen van Aafje en Stichting Humanitas. 

In de artistieke opzet van Time to dance is veel aandacht voor expressie en ruimte voor persoonlijke ervaring. Dans als kunstvorm is het vertrekpunt. SKVR zorgt voor kunstzinnige input, zodat docenten de artistieke beleving van deelnemers kunnen stimuleren. Na verloop van tijd durven de ouderen zich in het dansen steeds verder te uiten. Bewegen is een fantastisch communicatiemiddel waarbij woorden overbodig zijn: het lichaam spreekt zijn eigen taal.

BuurtBLIK Haarlem: verslaggeving voor en door 65-plussers

In Haarlem is het project BuurtBLIK actief. Met BuurtBLIK gaan 65-plussers met camera en microfoon op onderzoek uit naar activiteiten in Haarlem. Zij gaan op zoek naar wat er speelt in de stad, en maken op die manier een ‘uitagenda’ in beeld. Deze ‘uitagenda’ is wel specifiek gericht op 65-plussers, of althans op activiteiten en ontmoetingen die bij henzelf passen.

Tijdens de pilot van het project in 2017 bleek dat het maken en tonen van de films voor de deelnemers van grote waarde was. Naast het feit dat er nieuwe ontmoetingen en vriendschappen ontstonden en velen hun weg vonden naar activiteiten, gaven de deelnemers aan dat het van groot belang voor hen was dat ze weer ‘meetelden’. Ze werken actief aan het doel een zinvolle oude dag mogelijk te maken voor anderen. Hun onderzoek daarin leggen ze vast op film en dit biedt een wegwijzer voor anderen.

Nieuwe dingen leren en nieuwe kennissen

De organisatie van BuurtBLIK zorgt ervoor dat de ouderen nieuwe dingen leren en nieuwe kennissen maken, en Haarlem Effect biedt ruimtes voor de training en helpt bij het vinden van ambassadeurs. De filmpjes die BuurtBLIK oplevert, helpen weer meer mensen over de drempel van het welzijns- en vrijwilligerswerk in de buurt.

BuurtBLIK is onderdeel van Haarlems Goud. Dit is een programma van de gemeente Haarlem om cultuurparticipatie voor ouderen te verbeteren en te stimuleren. Haarlem is daarmee 1 van de 24 Age Friendly Cultural Cities in Nederland geworden. Deze Age Friendly Cultural Cities worden ondersteund door het Fonds voor Cultuurparticipatie. Met het programma ‘Age Friendly Cultural Cities’ heeft het FCP in de afgelopen jaren steden aangemoedigd om actieve cultuurparticipatie voor ouderen te verbeteren en te stimuleren. 24 steden nemen deel in het programma, waarin gemeenten en culturele instellingen binnen het cultuur- en Wmo-beleid werken aan het verduurzamen van actieve cultuurparticipatie door ouderen.

Meer inspiratie

• Ga samen voor oud! Vijfentwintig professionals uit de kunst & cultuursector en uit de zorg & welzijnssector geven in deze publicatie van LKCA een kijkje achter de schermen van twaalf projecten. Ook delen ze tips voor samenwerking en het opstarten van een project.