Together we belong: inspirerend voorbeeld

Bij het Maastrichtse project Together we belong werken het culturele en sociale domein nauw samen aan cultuurparticipatie voor ouderen. En kennelijk doen ze het goed, want ze kregen bijna 400.000 euro subsidie. Hoe pakken ze het aan?

‘Together we belong is een project van Cultuurmakers Maastricht, vertelt Peter Knops. ‘Ik ben cultuurcoach ouderen, maar er zijn ook cultuurcoaches voor andere doelgroepen, zoals jongeren. Het culturele en sociale domein werken altijd nauw samen. Onze vaste partners zijn cultureel centrum Centre Céramique, Marres Huis voor hedendaagse kunst, Nederlandse Dansdagen en verschillende kunstenaars. Ook werken we samen met zorgpartners, welzijnsorganisaties en woningcorporaties zoals Sevagram Thuiszorg, welzijnsstichting Trajekt en woningcorporatie Servatius.’

Together we Belong

‘Het begon allemaal met een pilot: A sense of belonging. Helaas moesten we onze mooie plannen aanpassen door de Covid-maatregelen. Zo konden de Nederlandse Dansdagen geen binnenactiviteiten organiseren, maar mocht er wél een interactieve dansgroep buiten optreden. Ook startten we met Kunst door de Brievenbus, een project waarbij vrijwilligers materialen en een kunstzinnige opdracht bij ouderen thuisbrachten. Ze haalden de kunst die mensen maakten weer op en exposeerden die. Zo deden we tijdens de lockdowns ervaring op met cultuur voor ouderen én met steeds meer kunstdisciplines.’

Aanpak

‘Nu is er het vervolg: Together we belong. Ik haal samen met onze sociale partners de vraag bij ouderen op. Die koppel ik aan een sociale én een culturele partner of kunstenaar en samen ontwikkelen ze dan een culturele activiteit. Een voorbeeld. Een groep ouderen ontmoet elkaar vaak in een huiskamer. Ze wilden graag een grote muurschildering in hun binnentuin. Ik zocht samenwerking met welzijnsstichting Trajekt, woningcorporatie Servatius en een kunstenaar. Nu ligt er een plan om een muurschildering te maken, samen met ouderen en kinderen uit de buurt. Wij maken dit financieel mogelijk.’

Doelgroep

‘We richten ons niet alleen op ouderen, maar ook op andere doelgroepen en dan vooral op mensen met een afstand tot cultuur, omdat ze minder mobiel of eenzaam zijn, weinig financiële middelen hebben, een bi-culturele achtergrond hebben of laaggeletterd zijn.’

Resultaten

‘Together we belong lijkt om cultuur te gaan, maar eigenlijk zijn de ‘bijeffecten’ belangrijker. De activiteiten die we financieel ondersteunen dragen bij aan het welzijn en de gezondheid van ouderen. Dat merken we duidelijk aan de reacties van deelnemers en kunstenaars. Een kunstenaar zei: “Als ik de deur uitga, dan stralen mensen weer. Wat oprechte aandacht kan doen met de mens!” We bestrijden eenzaamheid, zorgen voor sociale contacten en zingeving, samen met onze sociale en culturele partners. Het gaat mensen vaak niet om wát ze doen, -zingen, dansen, schilderen of meedoen aan een dansvoorstelling- als het maar met anderen is. Dan voelen ze zich weer onderdeel van de samenleving. Je ziet deelnemers groeien en denken: ik kán wat.’

Financiering

‘Voor Together we belong hebben we voor vier jaar 379.000 euro subsidie gekregen van het Fonds voor Cultuurparticipatie. We doen ook aanvragen bij andere fondsen en de gemeente Maastricht steunt ons. Daarnaast dragen onze partners bij, in geld of in natura, bijvoorbeeld met een ruimte of door personeel in te zetten. Voor deelnemers zijn onze activiteiten gratis.’

Communicatie

‘Ouderen bereiken is lastig, vooral omdat ze vaak niet online zijn. Daarom bezoek ik plekken waar ouderen komen: buurthuizen, ouderenbonden en buurtplatforms. Ook heb ik contacten met welzijnsorganisaties en zorginstellingen. Daar achterhaal ik de behoeften. Daarna kan ik op zoek naar sociale en culturele partners. Zij gaan aan de slag. Wij organiseren niets zelf.’

Tips

Ook aan de slag met kunst en ouderen? Benut de tips van Peter Knops.

• Wees niet te resultaatgericht. Natuurlijk, je moet projecten verantwoorden en resultaten behalen, maar laat het groeien. Een tentoonstelling is geen einddoel, alleen mooi meegenomen. Het hoeft niet altijd om groot, groter, grootst te gaan. Een voorstelling bij iemand thuis kan ook ontroerend zijn.
• Zoek goede partners, zowel culturele als sociale. En werk met professionele kunstenaars die ook kunnen luisteren en bijdragen aan de eigenwaarde van mensen. Voor sommige projecten volgen onze kunstenaars een training over onze aanpak.
• Neem de behoefte van ouderen als startpunt en ontwikkel van daaruit activiteiten, samen mét de ouderen. Dan is de kans op succes het grootst.
• Werk met een regisseur of projectleider die weet wat er overal gebeurt en die de verbinding legt tussen zorgorganisaties, zorgcentra, culturele instellingen en kunstenaars. Dan kun je veel efficiënter werken dan wanneer mensen op hun eilandje blijven zitten.

Lees meer over Cultuurmakers Maastricht en Together we belong. Heb je een vraag of idee over kunst en ouderen? Aarzel niet om te mailen met ingridsmit@lkca.nl of met angelavandijk@lkca.nl van het LKCA. Zij hebben veel informatie en denken graag met je mee.