Onderzoek naar kunst en cultuur voor oudere migranten

Onderzoek toont aan dat kunst en cultuur ouderen positieve gevoelens, verbinding en uitdaging brengt. Kunstactiviteiten stimuleren lichaam en geest. Voor oudere migranten is daarnaast vooral de verbinding met erfgoed, tradities, creatieve activiteiten en symbolen uit hun land van herkomst waardevol.

Drempels

Ouderen met een migratieachtergrond ervaren wel specifieke drempels. Deze drempels variëren van verschillende ideeën over het begrip 'kunst', tot de taalbarrière. Publiekelijk optreden is niet voor iedere oudere belangrijk en soms een drempel. Verbinding, samen zijn en creatieve expressie zijn voor velen belangrijker. 

Sleutelfiguren

Sleutelfiguren spelen een belangrijke rol om ouderen met een migratieachtergrond te betrekken bij kunstactiviteiten. Zij, vaak vrijwilligers of professionals met kennis van taal en cultuur, zijn cruciaal bij het overbruggen van de kloof tussen verschillende werelden, zoals zelforganisaties (migrantenorganisaties), kunstenaars, culturele organisaties en zorg- en welzijnsorganisaties en de oudere migranten.

Flexibel kunstbegrip

De aanbeveling van het onderzoek: een laagdrempelige, cultuursensitieve benadering is noodzakelijk en het kunstbegrip moet flexibel zijn om diverse vormen van creativiteit te omvatten en activiteiten in co-creatievorm te geven. ‘Dit vraagt van kunstenaars, fondsen en culturele organisaties dat zij open staan om te leren van zelforganisaties en sociaalcultureel werk als het gaat om het bereiken van ouderen met een migratieachtergrond en het op de juiste manier afstemmen van hun aanbod. Om de waarde van kunstinitiatieven te maximaliseren, moet er verdere inspanning worden geleverd om drempels weg te nemen en bruggen te slaan tussen verschillende artistieke en sociale professionals, oudere migranten zelf, hun bredere netwerk, gemeenschappen en disciplines.’

5 tips

1. Speel in op cultuur en erfgoed

Migranten-ouderen waarderen kunst en creativiteit om dezelfde redenen als andere ouderen: positiviteit, uitdaging en verbinding en de impact ervan op het mentale en fysieke welzijn. Maar zij hechten ook veel waarde aan cultuur en erfgoed. Speel daarop in met cultuurspecifieke en cultuursensitieve activiteiten. Denk aan verhalen, liedjes en handwerk en aan ambachten, rituelen en activiteiten die verbinding maken met het thuisland, zoals koken en eten, en aan het doorgeven van tradities aan jongere generaties.

2. Maak gebruik van plaatsen waar de doelgroep al komt

Integreer kunst en cultuur op plekken waar oudere migranten al graag komen. Het thuis en zich veilig voelen zijn voor hen belangrijke randvoorwaarden voor deelname. 

3. Bied ook nieuwe activiteiten aan

Oudere migranten hebben vaak geen idee van het kunst- en cultuuraanbod en wat mogelijk is. Wanneer ze dat zelf ervaren, kunnen ze beoordelen of ze daar talent voor hebben, het leuk vinden of nooit meer willen doen.

4. Werk samen met migranten- en welzijnsorganisaties

Voor kunstenaars kan het moeilijk zijn om deze groepen te bereiken, omdat ze niet ingebed zijn in de gemeenschap van migranten. Ook kennen zij het terrein van welzijn niet altijd, terwijl welzijnswerkers vaak een schat aan kennis hebben om mensen te werven voor activiteiten. Hetzelfde geldt voor migrantenorganisaties. Werf samen, en belangrijker nog,  ontwikkel samen met hen cultuur- en kunstactiviteiten. Co-creatie is de sleutel!

5. Leg focus op ‘doen’

Leg niet te veel de nadruk op het rationeel en cognitief onderbouwen en geven van informatie, maar eerder op doen, voordoen en meedoen. Zo kunnen mensen de waarde van kunst en creativiteit gemakkelijker zelf ervaren.

Bekijk het volledige onderzoek: Kunstbeoefening onder ouderen met een migratieachtergrond.