Een zinvol bestaan voor ouderen komt niet vanzelf

Ja natuurlijk, het leven is en blijft voor veel ouderen zinvol. Een raadpleging door de Raad van Ouderen laat zien dat veel voor ouderen de moeite waarde blijft. Van het gezinsleven en zorg tot je blijven ontwikkelen en ‘iets’ willen doorgeven aan de volgende generaties. Maar ouderen, en hun omgeving, bereiden zich onvoldoende voor op het zinvol houden van hun bestaan.

En dat is zorgelijk. Heel zorgelijk. Want zingeving wordt als de belangrijkste gezond makende factor gezien, onder andere door Machteld Huber, huisarts en grondlegger van het begrip positieve gezondheid. Aandacht voor zingeving bij ouderen zelf, maar ook bij iedereen die met ouderen te maken heeft, zal het welbevinden van ouderen verbeteren. De Raad van Ouderen verwacht zelfs dat de kosten van andere zorg zal afnemen. Als dat niet een mooi vooruitzicht is. Een win-winsituatie voor iedereen!, aldus Elisabeth van Oostrum, Raad van Ouderen. 

Toch is zingeving nog grotendeels een onontgonnen gebied in het bewustzijn van ouderen, eerstelijnszorg en samenleving. Vaak lukt het uiteindelijk wel om bij het ouder worden een andere duiding te geven aan ingrijpende levenservaringen. Dit kan helend werken en weer ruimte bieden voor nieuwe contacten en activiteiten. En voor hen die goede hulp niet bij vrienden, familie en directe hulpverleners kunnen of willen vinden, is er goede geestelijke hulpverlening te vinden. Maar om te weten wat goed bij jou past, moeten mensen zich beter voorbereiden op het ouder worden. Die opdracht geldt voor ons allemaal. Goed oud worden, begint immers al vandaag.

Wat maakt leven zinvol?

1. De Raad van Ouderen heeft in zijn achterban - regionale ouderenorganisaties in het hele land - aan ouderen gevraagd wat hun leven zinvol maakt. De top 10:
2. Gezinsleven, de verbinding met dierbaren. ‘Als mijn volwassen dochters mij niet meer nodig hebben, is mijn leven zinloos.’ 
3. Zorg geven, zowel mantelzorg, als zorg voor kleinkinderen en huisdieren. ‘Mijn man kan alleen zijn rechterarm nog bewegen. Hij vindt zijn leven zinvol, dus daarom is mijn leven ook zinvol.’ 
4. Bijdragen aan samenleving door vrijwilligerswerk of bestuurswerk. ‘Ik wil mensen helpen die meer pech in het leven hebben gehad.’ 
5. Iets leren en blijven ontwikkelen, zoals een taal, schaken, bridgen et cetera. 
6. Persoonlijke perspectieven, met het verbeteren van de kwaliteit van leven is als streven. 
7. Zelfbeschikking, het vermogen om zelf richting te geven aan je leven. ‘Dat ik overal met mijn auto heen kan, is voor mij heel belangrijk.’
8. Nieuwe mogelijkheden, het volgende hoofdstuk in je persoonlijke boek
9. Iets achterlaten voor volgende generaties, zoals stamboom, kunst, beschermen oude ambachten of een kookboek. ‘Mijn bejaarde moeder heeft niets met clubjes, maar kookt voor de hele familie en voor vrienden. Ik heb al haar recepten uitgegeven in boekvorm en uitgedeeld.’ 
10. Blijven meedoen met clubjes (zwemmen, tuinclubje). 
11. Kleinere activiteiten dicht bij huis genoemd, zoals burenhulp. 

De Raad van Ouderen schreef een advies over zingeving en eenzaamheid dat op dat 19 november 2019 is aangeboden aan minister De Jonge van Volksgezondheid,  Welzijn en Sport. Kern van dat advies: ouderen staan onvoldoende stil bij wat hun leven zinvol maakt.