Meer aandacht nodig voor mantelzorgers bij tweede coronagolf

‘Houd bij een mogelijke tweede coronagolf nadrukkelijker rekening met het belang en de specifieke situatie van mantelzorgers.’ Dat staat in het advies van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Het SCP onderzocht de maatschappelijke gevolgen van de coronamaatregelen voor mantelzorgers.

Tijdens de coronacrisis zijn er in de media veel uitingen van waardering voor mensen in vitale beroepen. De aandacht gaat daarbij vooral uit naar verpleegkundigen, verzorgenden, artsen. Minder belangstelling in het publieke debat was er voor mensen die onbetaald zorgen voor een zieke naaste, ook wel mantelzorgers genoemd. Dit is opvallend omdat mantelzorgers een groot aandeel hebben in de zorg voor chronisch zieken, mensen met een beperking en kwetsbare ouderen.

Belangrijke rol mantelzorgers 

Mantelzorgers bieden praktische zorg en ondersteuning, maar zijn voor hulpbehoevenden dikwijls ook het lijntje met de buitenwereld. Vaak denken mensen bij mantelzorg aan mensen die hun oude ouders helpen, maar het gaat bijvoorbeeld ook om de hulp aan huisgenoten of de hulp aan iemand met een psychische aandoening. De meeste recente schattingen laten zien dat een op de drie Nederlanders mantelzorg biedt.

Van alle mantelzorgers helpt ruim 60% iemand die zelfstandig woont buiten het eigen huishouden. Door de maatregelen en de pandemie deden zich waarschijnlijk twee ontwikkelingen voor: bij een deel nam de zorg naar alle waarschijnlijkheid toe, bij een ander deel viel de mantelzorg weg.

Mantelzorgers zijn soms meer gaan doen omdat ‘hun’ hulpbehoevenden – vaak in samenspraak met naasten – de thuiszorg of dagbesteding stopzetten, uit angst voor besmetting. Of omdat er (tijdelijk) geen of minder formele hulp beschikbaar was, doordat er niet voldoende beschermingsmiddelen in de thuiszorg beschikbaar waren of bijvoorbeeld dagbesteding werd gesloten. Niet duidelijk is hoe het al dan niet ‘afschalen’ van professionele zorg in de afgelopen periode is gegaan.

Er zijn ook mantelzorgers die in coronatijd meer zijn gaan helpen omdat de hulpbehoevende tegen een verhuizing naar een zorginstelling aan zat.

Mantelzorgers van thuiswonende naasten

Ook bij de mantelzorgers van thuiswonende naasten is de kans groot dat zij meer belasting ervaren van het zorgen tijdens de coronacrisis doordat er minder formele hulp beschikbaar is. En door angst voor het opstarten van hun dagelijkse activiteiten buitenshuis. Binnen het sociaal domein waarin gemeenten, zorginstellingen en welzijnsorganisaties (zoals steunpunten mantelzorg) zich inzetten voor ondersteuning van mantelzorgers, zou bij het wegvallen van zorg en ondersteuning goed gekeken moeten worden naar de consequenties voor de mensen die de hulp nodig hebben, maar ook voor hun naasten.

• Lees het volledige rapport over mantelzorgers (zie Download)